Ruim 100 melkveebedrijven werken in een pilot binnen het Netwerk Praktijkbedrijven aan het verlagen van hun ammoniak- en methaanemissies. Doel van de pilot is een gezamenlijke verlaging van de uitstoot met 30%. Henk Kerkers is met zijn melkveebedrijf ‘Kranenburghoeve’ een van de bedrijven die hieraan meewerken. Sinds 2021 is hij actief aan de slag gegaan om een eigen pakket samen te stellen van managementmaatregelen. Management, dus vakmanschap, dat op beide doelen effect heeft. Henk krijgt ondersteuning van een persoonlijke bedrijfsbegeleider. De 40 onderzoeks- en demonstratiebedrijven delen hun praktijkbevindingen met de rest van Nederland. De pilot is een initiatief van LTO Noord en Wageningen University & Research. De financiering is afkomstig van het ministerie van LVVN.

Dicht bij je eigen bedrijf

Henk Kerkers is een van de twee onderzoeksbedrijven in Noord-Brabant die mee doet. Op de vraag waarom hij meedoet aan Netwerk Praktijkbedrijven antwoordt hij: “Ik vind het leuk om verbeteringen te zoeken in de dingen waar ik dagelijks mee bezig ben. En natuurlijk vindt de maatschappij van alles van ons. Daar moeten we niet bang voor zijn, maar we moeten zorgen dat we zelf weten waar we mee bezig zijn en wat we wel of niet kunnen. Uiteindelijk zal het grootste deel van de oplossing toch dicht bij je eigen bedrijf gevonden en toegepast gaan worden.

“De huidige stikstofwetgeving is zo vastgelopen dat het ook de natuur niet meer helpt”

Wederzijds begrip

Henk heeft een duidelijk beeld bij hoe een transitie moet worden gestart. “Het start met begrip hebben voor elkaar: zowel vanuit de overheid als vanuit de landbouw. En een transitie kost tijd.” Hij vervolgt: ”De stikstofwetgeving is juridisch volledig vastgelopen. We moeten van een wetgeving op basis van deposities, naar een vergunningsysteem op basis van emissies. Mijn advies: geef de landbouwsector concrete integrale doelen en laat ondernemers zelf kiezen hoe ze daar willen komen. En beloon dat in plaats van alleen regels op te leggen.”

Door een voorbeeld te zijn hoopt Henk enthousiasme los te maken voor onderzoeken en investeringen in management. Zowel bij de politiek als bij zijn agrarische collega’s, met name bij jongeren. Een integrale kijk op zaken is belangrijk om een transitie te bewerkstelligen: “Je kunt niet op ieder vlak een 10 scoren, want dat gaat vaak ten koste van een ander vlak.”

Optimaal benutten van weidegang

“Als onderzoeksbedrijf ben ik vooral op zoek gegaan naar de mogelijkheden en grenzen in ons management. Voordat onze stal (in 2015-2016) een grote update kreeg en nagenoeg geheel werd vernieuwd en omgevormd tot serrestal, speelde weidegang daarbij al een grote rol. Ik vroeg me af hoe we meer en optimaler gebruik konden maken van onze weidegang. Ons bedrijf beschikt gelukkig over een grote huiskavel met voldoende hectare weidepercelen rondom de gebouwen. Hoe verleid je de koeien dan om zelf meer vers gras op te halen? En als je de koeien dan toch buiten laat voor de weidepremie, benut de weidegang dan ook zo goed mogelijk, was mijn gedachte.”

Intussen is het Henk duidelijk geworden dat de opname van vers gras een goede bijdrage levert aan het verlagen van emissies. “Ons bedrijf is gelegen in Zuidoost-Brabant, in het (vrij droge) zandgebied. Een regio waar de grasgroei het wel eens moeilijk heeft door de droogte. Het is ook een gebied waar de snijmais zich op het land, én bij de boeren in hun rantsoen, heel goed thuis voelt. Toch vind ik dat we juist zoveel mogelijk gebruik moeten maken van gras en weidegang. Vooral in het voor- en najaar ligt in het zuiden daar ons voordeel.” Beperkingen in de mogelijkheden om graslanden te mogen beregenen helpen daar niet bij. “Maar met kruidenrijk grasland kunnen we schade door het beregeningsverbod enigszins beperken en tegelijkertijd onze N-efficiëntie op bedrijfsniveau verbeteren. Ook helpt het onze biodiversiteit te vergroten en lijkt het een positieve rol te kunnen spelen in de uitstoot van methaan.”

Inzicht zorgt voor meer grip

Henk geeft aan dat het geen zin heeft om halsoverkop iets aan te passen in je management of systeem. “Eerst begrijpen waardoor iets is ontstaan, dan pas schakelen.“ Binnen het Netwerk gebruiken we onze eerdere ervaringen. Zo kijken we bij onze voeding niet alleen naar de voerkosten, maar gaan we vooral op zoek naar de grenzen van ons rantsoen. Om daarmee het ruw eiwit te verlagen. Nu is vers gras wel het moeilijkste en wispelturigste onderdeel binnen het rantsoen van de dieren om daar goed je vinger achter te krijgen. Door de grote schommelingen in de samenstelling van het verse gras is het al moeilijk om je rantsoen goed uit te balanceren. Laat staan het inschatten van de opname, wat erg bepalend is. Het is mooi om te zien dat je door meer inzicht gaandeweg meer grip op je management krijgt.

Blijven ontwikkelen

Henk weet steeds beter aan welke knoppen hij kan draaien. Het is volgens hem nu tijd om dit verder uit te dragen. Eind van het jaar wordt gekeken of het Netwerk de doelstelling heeft behaald. Henk twijfelt of een verlaging van 30% wordt gehaald. “Maar we zijn een heel eind op weg!” Is hij dan nu klaar? “Integendeel. Alles bij elkaar zijn er nog voldoende uitdagingen om te ontdekken waar verbetering mogelijk is op ons bedrijf. De afgelopen jaren hebben mijn gedachte versterkt, dat we vooral daar de oplossingen moeten zoeken waar onze politiek dagelijks over struikelt. Door als boeren nog meer bezig te zijn met ons management en te weten aan welke knoppen we moeten draaien. Dat is toch ons vak. Daar zijn wij goed in en dat moeten we niet aan de politiek overlaten.”

Betrek de maatschappij

Henks bedrijf in Sterksel heeft iets meer dan 50 hectare grond en bijna 100 melkkoeien. Al velen brachten een bezoek aan zijn bedrijf om te kijken aan welke maatregelen hij op bedrijfsniveau werkt. Hij vindt het belangrijk om anderen te helpen en hen ook anders te durven laten kijken. In het algemeen vindt Henk dat boeren hun best moeten blijven doen om de maatschappij deelgenoot te maken van de uitdagingen. “Laat zien waar je tegenaan loopt en waar je mee bezig bent. Dan krijg je ook sneller begrip. Hopelijk maakt mijn bedrijf onderdeel uit van een omgeving met collega-agrariërs die ook die stappen hebben kunnen maken, waardoor we weer met gezonde waardering door onze omgeving gezien worden.”

Meer informatie over de pilot is te vinden op netwerkpraktijkbedrijven.nl