Het landelijk gebied staat voor grote veranderingen. De natuur- en waterkwaliteit staat in Brabant onder druk en vraagt om herstel. Het watersysteem heeft een structurele herziening nodig en gaat sturend zijn voor het landgebruik. De achteruitgang van de biodiversiteit moet worden gekeerd. De landbouw is volop in transitie en zoekt nieuwe perspectieven om te kunnen blijven boeren, in evenwicht met de omgeving.  Daarnaast neemt de druk op ruimte toe voor woningbouw, recreatie en energie en heeft dit alles effect op de sociale samenhang in het gebied.

De transformatie van het landelijke gebied is dan ook een grote opgave. De klimaat-, natuur-, water- en landbouwopgaven zijn nauw met elkaar verweven en vragen dan ook om een gezamenlijke integrale aanpak. Het is daarom heel belangrijk om samen met alle partijen de omslag te realiseren en met elkaar te zoeken naar slimme combinaties van oplossingen voor sterkere natuur, voldoende water met een betere kwaliteit, een goede bodem en een duurzame toekomst voor de landbouw.

Het samen vormgeven en uitvoeren van deze integrale opgave staat centraal in deze gebiedsgerichte aanpak. Provincie Noord-Brabant voert regie op deze aanpak, maar werkt daarin nauw samen met partners als gemeenten, waterschappen, provincie, terreinbeherende organisaties, particuliere grondeigenaren, defensie, (agrarische) natuurverenigingen en ZLTO.

Provincie Noord-Brabant is voor 17 gebieden, waar opgaven complex en urgent zijn, een gebiedsgerichte aanpak gestart. Dat geldt ook voor het Natura 2000-gebied Ulvenhoutse Bos.

Vanuit Europese wetgeving ligt er voor Natura 2000-gebieden de opdracht om de natuur te herstellen en naar de toekomst duurzaam in stand te houden. Een recente analyse van de natuurkwaliteit van het Ulvenhoutse Bos laat zien dat het niet goed gaat met de natuur in het Ulvenhoutse Bos. Dat gaat dan in ieder geval om drie zogenoemde ‘habitattypen’ die Europeesrechtelijk zijn beschermd: het beuken-eikenbossen met hulst, eiken-haagbeukenbossen en vochtige alluviale bossen (beekbegeleidend). Belangrijke oorzaken voor de slechte staat van deze bossen zijn de te hoge stikstofdepositie, het gebrek aan kwalitatief goed en voldoende (kwel)water en een te hoge recreatiedruk. Om dat te herstellen, zijn niet alleen maatregelen nodig in het bos zelf, maar ook in het gebied daar (ver) omheen.

In opdracht van de provincie hebben twee gespecialiseerde bureaus een natuurdoelanalyse gemaakt van 15 Natura 2000-gebieden, waaronder het Ulvenhoutse Bos. De provincie heeft de natuurdoelanalyses op 1 maart 2023 voorgelegd aan de Ecologische Autoriteit. Deze toetst de kwaliteit van de analyses. Na advisering door de Ecologische Autoriteit vindt waar nodig aanpassing plaats. Uit de natuurdoelanalyses blijkt dat de natuur in de Brabantse Natura 2000-gebieden verslechtert, zo ook in Natura 2000-gebied Ulvenhoutse Bos. Het gevolg van de verslechtering is dat de vergunningverlening voor aanvragen met stikstofeffecten op Natura 2000- gebieden voorlopig stilligt. Deze ligt stil totdat de benodigde aanvullende maatregelen zijn geborgd en de effecten ervan voldoende zeker zijn.

Lees meer op: Analyses bevestigen slechte staat natuur.

Lees de Natuurdoelanalyse over het Ulvenhoutse Bos.

Het plangebied betreft het Natura 2000-gebied Ulvenhoutse Bos én de beïnvloedingszone rondom het Natura 2000-gebied De beïnvloedingszone is bepaald op basis van het omliggende bekenstelsel dat invloed heeft op het Natura 2000-gebied Ulvenhoutse Bos. Deze zone is vastgesteld tijdens de verkenningsfase van dit proces.

Het plangebied is gelegen binnen de gemeenten Breda, Alphen-Chaam en Gilze en Rijen. Zie de projectkaart voor de begrenzing van het gebied.

Provincie Noord-Brabant onderscheidt vijf fases voor de gebiedsgerichte aanpak groenblauw: verkenning, visievorming, planuitwerking, realisatie, beheer (inclusief monitoring).

Gebiedsgerichte aanpak Ulvenhoutse Bos bevindt zich in de planuitwerkingsfase. Op dit moment wordt er met de samenwerkende partners gewerkt aan de totstandkoming van een uitvoeringsprogramma voor het gebied. Uiteraard wordt de omgeving daarbij betrokken. Uiteindelijk moet er een gedragen pakket liggen met concrete maatregelen die significante impact gaan hebben.

Een bestuurlijk overleg (BO), met een onafhankelijke voorzitter en vertegenwoordigers van alle gebiedspartners, treedt op als opdrachtgever van gebiedsgerichte aanpak Ulvenhoutse Bos. Dit BO komt bijeen als er besluiten moeten worden genomen. De organisatie bestaat verder uit een gebiedsteam waarin eveneens alle gebiedspartners ambtelijk zijn vertegenwoordigd. Een onafhankelijke gebiedsmanager is de voorzitter van het gebiedsteam. Vanuit het gebiedsteam wordt er sturing gegeven aan diverse werkgroepen, die inhoudelijk aan de slag gaan met de verschillende opgaven van Ulvenhoutse Bos. Op dit moment zijn de volgende werkgroepen actief: werkgroep groenblauw, werkgroep stikstof, werkgroep landbouw en werkgroep communicatie & participatie.

De uitdagingen en urgenties voor gebiedsgerichte aanpak Ulvenhoutse Bos zijn groot, maar er is afgelopen jaren ook veel goeds gebeurd in het gebied, met name op gebied van de waterhuishouding. We beginnen dus niet bij 0. Binnen de gebiedsgerichte aanpak kijken we bovendien ook naar welke lopende en nieuwe ontwikkelingen van invloed zijn. Hieronder een overzicht van wat er op dit moment al loopt:

• Waterschap Brabantse Delta: Visievorming Chaamse Beken
• Gemeente Breda: Samen aan de slag voor Bavel: gebiedsvisie
• Gemeente Breda: Zeven seniorenwoningen: achter de molen
• Staatsbosbeheer: Kwelherstel Ulvenhoutse Bos
• Staatsbosbeheer: Infiltratiebekken
• Staatsbosbeheer: Natuur en recreatie in balans
• Waterschap Brabantse Delta: Natuurverbetering Markdal

Voor iedereen die wil weten wat er al gebeurt in en om het Ulvenhoutse Bos, is er een overzichtskaart gemaakt met lopende projecten. Door te klikken op een project krijgt u achtergrondinformatie en ziet u bijvoorbeeld bij wie u terecht kunt als u een vraag heeft.

Reguliere onderhoudswerkzaamheden, zoals het onderhoud van asfalt en de aanleg van glasvezel, maar ook kortlopende beheerwerkzaamheden van Staatsbosbeheer zijn op de kaart buiten beschouwing gelaten.

De gebiedspartners staan open voor ontwikkelingen die aansluiten bij de opgaven waar ze in en rond Ulvenhoutse Bos voor staan: het versterken van (het netwerk van) natuurgebieden, het ontwikkelen van toekomstbestendige landbouw, het verbeteren van de beschikbaarheid en kwaliteit van water en de vitaliteit van de bodem, het geven van een nieuwe economische impuls, het ontwikkelen van duurzame energievoorziening, het vergroten van de (be)leefbaarheid en het bijdragen aan stikstofreductie. Ze ondersteunen agrarisch ondernemers in hun werkgebied bij het maken van afwegingen om hun toekomst te kunnen vormgeven. Dit doen zij door zoveel mogelijk te werken vanuit de persoonlijke omstandigheden van de ondernemer(s).

Meld u aan voor de nieuwsbrief. Deze verschijnt een aantal keer per jaar en hierin leest u meer over de recente ontwikkelingen en participatiemomenten.

Agrarisch ondernemers kunnen contact opnemen met het Ondersteuningsteam Ulvenhoutse Bos voor vragen en ideën via ondersteuningsteam-uhb@ggagroenblauw.nl.

Het Ondersteuningsteam biedt hulp aan agrarisch ondernemers bij het maken van beslissingen voor de toekomst. Als agrariër kunt u bij dit netwerk terecht met vragen over bijvoorbeld overheidsbeleid, regelgeving en subsidies. 

Lees hier meer over het Ondersteuningsteam Ulvenhoutse Bos.

De gebiedsgerichte aanpak neemt hier geen beslissingen over en kan daar op dit moment ook nog niets over zeggen.

Meer informatie over de Aanpak Piekbelasting vanuit de provincie Noord-Brabant vindt u hier.

Het Ulvenhoutse Bos bij Breda heeft flink te lijden onder verdroging, een teveel aan stikstof en een hoge recreatiedruk. Daarom moeten we samen naar maatregelen zoeken die deze problemen verminderen. Maar in de directe omgeving liggen meer belangrijke opgaven. We moeten ervoor zorgen dat de grond, het water en de lucht in orde zijn om ervoor te zorgen dat er voldoende en schoon water, voedsel en energie beschikbaar blijft en we beter bestand zijn tegen het veranderende klimaat, zoals bijvoorbeeld droogte en extreme buien.

Het Rijk heeft een Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) waarin wordt ingezet op een samenhangende aanpak van de nationale doelen en opgaven voor natuur en stikstof, water en klimaat. Het Rijk én de provincies willen een gezamenlijke aanpak. Op nationaal niveau leidt dat tot een NPLG met landelijke keuzes en maatregelen. Op provinciaal niveau vindt vertaling plaats naar een provinciaal gebiedsprogramma: het Brabants Programma Landelijk Gebied (BPLG). Het BPLG richt zich op doelen voor natuur, water en klimaat in samenhang met een duurzaam en levensvatbaar perspectief voor agrarische ondernemers. Het BPLG draagt bij aan de transitie van het landelijk gebied, maar dekt niet alle opgaven in het landelijk gebied. Een aantal Brabantse doelen wordt momenteel nog verder uitgewerkt.

Lees meer over het NPGL op Rijksoverheid.nl.

Lees meer over het BPLG op Brabant.nl.

De doelen voor het verminderen van stikstof, die de regering in juni 2022 heeft vastgesteld als onderdeel van het NPLG, hebben grote gevolgen. De provincie Noord-Brabant onderzoekt hoe deze doelen kunnen worden bereikt.  De maatregelen die binnen het plangebied van de gebiedsgerichte aanpak kunnen worden genomen worden bedacht, onderzocht en uiteindelijk uitgevoerd door de betrokken partijen. Samen werken we aan een toekomstbestendig gebied. Het gaat hierbij niet alleen om maatregelen op gebied van verminderen van de stikstofuitstoot, maar om een totale aanpak om te werken aan de water- en bodemkwaliteit, natuur te versterken, een toekomstbestendige landbouw, het geven van een economische impuls, het ontwikkelen van duurzame energievoorziening en het verbeteren van de (be)leefbaarheid.

De samenwerkingspartners spraken in een intentieverklaring af om samen te werken aan een  natuurherstel in samenhang met andere opgaven en doelen. Partijen hebben elkaar nodig om deze doelen te bereiken. Om besluiten op elkaar af te stemmen, gebruik te maken van elkaars kennis en kansen voor meervoudig ruimte gebruik te benutten. Als zij daarmee stoppen dan zullen alle overheidspartijen los van elkaar hun wettelijke taken gaan uitvoeren. Dat is op zijn minst onhandig en tijdrovend en brengt een toekomstbestendig Ulvenhoutse Bos niet dichterbij.